جنون شیشه

جنون شیشه

جنون شیشه ( Amphetamine psychosis )

همچنانکه در مقاله شیشه چیست و درمان آن چگونه است اشاره کردیم؛ اعتیاد به شیشه مانند اعتیاد به سایر مواد، در ابتدا با تجربیات لذت بخشی همراه است که به مرور زمان اثرات لذت بخشی آن کاهش یافته، مصرف آن جنبه اجبار پیدا می کند. و اثرات لذت بخش جای خود را به عوارض ناخوشایند می دهند . نکته ای که لازم می دانم در اینجا به آن اشاره کنم اینست که: تجربیات لذت بخش مواد، تنها به لذت های ذهنی و جسمی مربوط نمی شود. بهبود وضع اقتصادی یکی از مواردی است که بیماران وابسته به شیشه در جواب اطرافیانشان که خواهان درمان شخص هستند به آن اشاره می کنند . .... ببین دکتر، من زمانی که شیشه مصرف نمی کردم در فلان بنگاه خدمتگزار بودم و زمین را طی می کشیدم، ولی از زمانیکه این ماده را مصرف می کنم مشاور شده ام و وضعیت اقتصادیم خیلی خوب شده است. خانمم از من می خواهد که شیشه نکشم ولی من نمی خواهم به وضع قبلیم بر گردم . اگر شما، خواننده محترم این مقاله نیز به نوعی درگیر مصرف شیشه شده اید و همین تجربه را به نوعی دیگر داشته اید یا در حال تجربه آن هستید بخاطر داشته باشید که این درست مانند آنست که شما یک وام هنگفت با بهره بسیار زیاد به خود بدهید! اگرچه در ابتدا کاملا پولدار هستید ولی زمانیکه آن وام را با بهره زیاد پس می دهید کاملا فقیر و بی چیز خواهید شد . سوء مصرف طولانی مدت شیشه فرد را در وضعیتی قرار می دهد که به آن سایکوز ناشی از آمفتامین یا به عبارتی جنون ناشی از شیشه می گویند. البته کم نیستند بیمارانی که اظهار می کنند با اولین یا دومین مصرف شیشه دچار این وضعیت شده اند! ( که علت ایجاد چنین وضعیتی را در مقالات آینده بررسی خواهیم کرد . جنون شیشه سیر مشخص و جالبی دارد! و با زیر نظر گرفتن دیگران شروع می شود!بیمار به دقت اطراف خود را زیر نظر می گیرد و در بسیاری موارد، از پنجره همه جا را دید می زند! حتی ممکن است برای اینکار از یک یا چند دوربین قوی هم استفاده کند! بسیار تمایل دارد که ماورای هر چیز را ببیند و از آن آگاه شود . بعداز مدتی این وضعیت کاملا برعکس می شود و اینبار بیمار تصور می کند که همه او را زیر نظر دارند! و این درست زمانی است که بدبینی به سراغش می آید و پارانوئید می شود. فکر اینکه دیگران از پنجره یا هر جای دیگر در حال جاسوسی هستند باعث می شود که پنجره ها را با پارچه های ضخیم حتی پتو بپوشاند! باز کردن پریز برق و بستن هر گونه روزنه ای که احتمال جاسوسی از طریق آن وجود داشته باشد نیز از دیگر کارهایی است که بیمار آنرا انجام می دهد. تصور کنید؛ فردی را که به احتمال اینکه از طریق کامپیوتر جاسوسیش را می کنند، کامپیوترش را جمع کرده، اتصالاتش را جدا و در محلی دور از دسترس قرار می دهد! شخص به شدت از دوربین گریزان است . بدبینی بیمار شدت پیدا کرده، بصورتیکه تصور می کند دیگران برای شکست دادن یا از بین بردن او نقشه کشیده اند! و برای اثبات این قضیه هزار و یک دلیل می آورد. شک و بدبینی در حد تهمت زدن و نسبت دادن کارهای خلاف اخلاق به خانواده و نزدیکان خود باعث ایجاد بسیاری مشکلات حاد از جمله از هم پاشیده شدن خانواده و روابط اجتماعی شده و بیمار را در سرازیری تنهایی و ورشکستگی قرار می دهد. به علت از بین رفتن روابط اجتماعی، بیمار تنها می شود! متاسفانه در بسیاری موارد، خانواده بیمار تصور می کنند در این مرحله بیمار در حال ترک شیشه است و سیر بهبودی را طی می کند و ناخواسته در مسیری حرکت می کنند که بیمار همچنان به مصرف  شیشه و اینبار بی دردسر تر ادامه دهد و بیماریش پیشرفت می کند. اگر شما هم بارها شنیده اید که مصرف کنندگان شیشه ممکن است به خود یا دیگران آسیب برسانند، این قسمت آخر را بخاطر بسپارید! هذیان گزند و آسیب ( یا همان بدبینی شدید ) و عدم آگاهی بیمار از آن باعث می شود که بیمار به خود یا اطرافیانش آسیب جانی برساند. بیماری را تجسم کنید که به تصور اینکه همسرش با شخصی ( که واقعا خیالی بوده و اصلا در دنیای واقعی وجود ندارد) در ارتباط بوده، قصد جانش را می کند! خودکشی و دستگیری این افراد به عنوان اشرار نیز بیشتر در این مرحله صورت می گیرد. اینکه در این مرحله چه کمکی می توان به بیمار کرد و درمان چگونه اتفاق می افتد از مواردی هستند که پرداختن به آن از حوصله این بحث خارج است.

کارهایی که منشی انجام می دهد :

قبل از تشکیل هر گونه پرونده، تعهد نامه ای که در ابتدای پرونده درمان های نگهدارنده  قرار می گیرد بعلاوه تعهد نامه الحاقی ماتریکس را در اختیار بیمار قرار می دهد و از بیمار و همراهان وی درخواست می کند در اتاق انتظار کلینیک در کمال آرامش به دقت آنرا مطالعه و در صورت توافق امضاء کنند. در صورتیکه بیمار به تنهایی مراجعه کرده است و خانواده او از مشکلش بی اطلاعند، بیمار به تنهایی تعهد نامه را امضاء خواهد کرد.

در این تعهد نامه بار دیگر به صورت مختصر به مراحل بهبودی و درمان اشاره شده است و مواردی را که لازم است بیمار و همراهانش از آن آگاه باشند از جمله محرمانه بودن پرونده و هزینه درمان به روشنی توضیح داده است. ( نمونه این تعهد نامه که در مرکز درمان سوء مصرف آینده استفاده می شود جهت دانلود به انتهای این مطلب پیوست شده است و شما می توانید بر اساس شرایط مرکز درمانی خود آنرا تغییر دهید)

بعد از امضای تعهد نامه و پرداخت هزینه درمان، پرونده بیمار را به ترتیب زیر تشکیل می دهد:

1- تعهد نامه اصلی کلینیک 2- تعهدنامه الحاقی ماتریکس 3- جدول ثبت تست های نواری 4- فرم دستورات پزشک 5- فرم روانشناس 6- فرم های جلسات مهارت های اولیه بهبودی( به جای این فرم ها می توانید کتاب راهنمای درمان سرپایی اختلالات ناشی از سوء مصرف مواد محرک را در پرونده قرار دهید)

بعد از تکمیل پرونده، منشی بیمار را به روانشناس کلینیک ارجاع می دهد.

کارهایی که روانشناس انجام می دهد:

از این مرحله بیمار به تنهایی با روانشناس ملاقات می کند. روانشناس به عنوان مشاور با اصول درمان ماتریکس و اصول مشاوره انگیزشی آشناست.

روانشناس بعد از مقدمه و معرفی،  براساس مهارت و تجربه خود شرایطی فراهم می کند که بیمار بتواند در مورد نگرانی ها و پرسش های خود صحبت کند. گوش دادن فعال ( Active listening ) بهترین تکنیکی است که روانشناس می تواند قبل از تنظیم برنامه درمانی از آن استفاده کند. ( در جلسات بعدی در مورد این تکنیک بیشتر صحبت می کنیم)

زمانیکه روانشناس ارتباط مناسب را با بیمار برقرار کرد با او در مورد برنامه درمانیش در ماه اول صحبت می کند. به بیمار توضیح داده می شود که  قرار است ماه اول درمان سه بار در هفته به کلینیک مراجعه کند و جلساتی با مشاور داشته باشد. و به این نکته هم اشاره می شود که در ابتدای جلسه تست گرفته می شود و نتیجه آن ثبت می شود. و از ماه های بعدی مراجعه به کلینیک به دو بار در هفته کاهش پیدا خواهد کرد.

روانشناس از بیمار می خواهد وقت های مناسب خود را برای حضور در کلینیک مشخص کند و به این ترتیب اولین مشارکت فعال بیمار در درمان از تنظیم برنامه درمانی شروع می شود.در نهایت روانشناس با همکاری بیمار برنامه یک ماهه ای را در دو نسخه تنظیم می کنند. یک نسخه از این برنامه در ابتدای پرونده بیمار بعداز تعهد نامه الحاقی و یک نسخه آن هم در اختیار بیمار قرار داده می شود تا همراه خود داشته باشد.

اگر کنجکاو شده اید در مورد چگونگی تنظیم برنامه یک ماه اول درمان بدانید منتظرتان نمی گذاریم و به خلاصه ای از آن می پردازیم. ( با دانلود نمونه برنامه ای که به این مطلب پیوست شده است با جزئیات برنامه آشنا خواهید شد)

روانشناس طوری برنامه ریزی می کند که در ماه اول تمامی مباحث مهارت های اولیه بهبودی با بیمار کار شود. بر این اساس تمامی مباحث را به هشت جلسه تقسیم می کند. اگر تا اینجا دقت کرده باشید برای گذراندن هشت جلسه در یک ماه دو جلسه در هفته کفایت خواهد کرد ولی هدف اینست که بیمار در ماه اول مراجعات بیشتری به کلینیک داشته باشد. ( در مورد تاثیر این موضوع در درمان در جلسات آینده صحبت خواهیم کرد.)

به همین منظور روانشناس جلساتی با عنوان ویزیت و ارزیابی پزشک به برنامه اضافه می کند تا برنامه درمانی بگونه ای باشد که در هر هفته بیمار سه بار به کلینیک آمد و رفت نماید.هدف از این جلسه بررسی بیمار از نظر نیاز به مداخلات دارویی و پزشکی و ارزیابی پیشرفت درمان است. ( این جلسه بر اساس تجربه تیم درمانگر مرکز آینده به جلسات اضافه شده است)

در صورت نیاز می توان وقت این جلسات را به آموزش مباحث مهارت های اولیه بهبود اختصاص داد مثلا در زمانیکه بیمار کند پیش می رود و برای اتمام یک مبحث نیاز به وقت بیشتری داریم در این صورت می توانیم جلسه بعدی ویزیت و ارزیابی پزشکی را حذف و به جای آن مبحث مورد نظر را با بیمار کار کنیم.

در زیر به عنوان های هشت جلسه مهارت های اولیه بهبود اشاره می کنیم. شما می توانید با استفاده از این عنوان ها بعلاوه جلسات ویزیت و ارزیابی پزشک برنامه ای برای یک بیمار فرضی تنظیم و آنرا با برنامه ای که به پیوست این مطلب آمده است مقایسه نمایید.

    جلسه اول مهارتهای اولیه بهبود: آشنایی با برانگیزان ها وشناسایی آنها

    جلسه دوم: تکنیکهای توقف فکر،مقابله با وسوسه

    جلسه سوم: برنامه ریزی ومشخص کردن پیشرفت

    جلسه چهارم: مشخص کردن برانگیزان ها

    جلسه پنجم: نقشه راه بهبودی

    جلسه ششم: پنج چالش عمومی در بهبودی اولیه ، درگیری های مربوط به الکل

    جلسه هفتم: افکار- رفتار- احساسات  - رفتار اعتیادی

    جلسه هشتم: آشنایی با 12 قدم- گفتار 12 قدم

در اینجا جلسه اول ماتریکس تمام می شود.این جلسه را می توان اولین جلسه آموزش خانواده نیز در نظر گرفت.جلسات بعدی بر اساس برنامه تنظیم شده برگزار خواهد شد