هاله سیاه دور چشم‌ها

هاله سیاه دور چشم‌ها

یکی از شکایت‌های شایع بیماران، تیرگی یاسیاهی دور چشم‌هاست. این مشکل‌در خانم‌ها یا آقایان و در هر سنی و هر نژادی دیده می‌شود. تیرگی دور چشم ممکن است خانوادگی (ژنتیکی) یا اکتسابی باشد. این حالت باعث می‌شود شخص خسته یا رنجور به نظر برسد. خستگی و بی‌خوابی خود باعث تشدید تیرگی دور چشم می‌شود. با بالا رفتن سن نیز تیرگی دور چشم‌ها بیشتر می‌شود زیرا پوست پلک شل شده و چربی زیر آن بیش از حد کاهش یا افزایش می‌یابد.

 به طور کلی علل اصلی تیرگی دور چشم عبارتند از:

۱-    تجمع ملانوسیت‌ها و پیگمانتاسیون بیش از اندازه‌ی درم

۲-    نازکی پوست پلک پایین که باعث می‌شود رنگ تیره‌ی عضله‌ی اربیکولاریس چشم از ورای آن دیده شود.

۳-    سایه ناشی از گودی زیر چشم  tear trough

۴-    شلی پوست

در برخی از بیماران علت اصلی تیرگی دور چشم‌ها تجمع ملانوسیت‌ها در درم است. این حالت ممکن است مادرزادی باشد و یا در اثر تابش زیاده از حد نور آفتاب و یا مصرف بعضی از داروها ایجاد شود. دور چشم‌ها به رنگ آبی - خاکستری در می‌آید که به خاطر انعکاس رنگ سیاه از ورای درم است. در مبتلایان به درماتیت اتوپیک و درماتیت تماسی آلرژیک نیز هاله‌یی به رنگ قهوه‌یی در پلک تحتانی دیده می‌شود. این حالت ناشی از مالیدن یا خاراندن زیاده از حد پلک‌‌هاست و یک نوع هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب PIH محسوب می‌شود.

در برخی از بیماران علت اصلی تیرگی دور چشم‌ها نازک بودن زیاده‌ از حد پوست پلک تحتانی است. در این موارد پوست پلک تقریباً به عضله‌ی اربیکولاریس چشم چسبیده و چربی مختصری بین آن دو به وجود می‌آید. تیرگی پلک نیز ناشی از انعکاس رنگ تیره‌ی شبکه عروقی زیر جلدی یا عروق درون عضله‌ی اربیکولاریس است. در این شرایط کل پلک پایین ته رنگ بنفش پیدا می‌کند. تیرگی دور چشم‌خانم‌ها معمولاً در دوران قاعدگی تشدید می‌شود. در این حالت وقتی پلک تحتانی با دست محکم کشیده شود عروق آن برجسته‌تر شده و رنگ بنفش واضح‌تر می‌شود. تجربه نشان می‌دهد که تزریق مقدار اندکی چربی یا ژل باعث پوشیده شدن عروق زیر جلدی و عضله‌ی اربیکولاریس شده و به این ترتیب کبودی دور چشم نیز بهبود  قابل ملاحظه‌یی می‌یابد.

علت دیگر حلقه‌های تیره‌ی دور چشم گودی زیر چشم‌هاست. گودی زیر چشم‌ نیز ناشی از بالا رفتن سن و کاهش حجم چربی زیر پوست و نازکی پوست روی لبه‌ی اربیت است. در این حالت کافی است با استفاده از پرکننده‌ها مانند چربی یا ژل‌های هیالورونیک اسید، گودی زیر چشم پر شود تا تیرگی دور چشم‌ها نیز بر طرف شود. بهترین محل برای تزریق چربی در پلک تحتانی پشت عضله‌ی اربیکولاریس چشم است. معمولاً ۱ تا ۳ میلی‌لیتر کافی است.

به طور طبیعی پوست پلک نازک بوده و با بالا رفتن سن و تابش نور خورشید الیاف کلاژن و الاستین آن به سرعت آسیب می‌بیند. در نتیجه‌ چین و چروک یا شلی پوست عارض می‌شود که خود ممکن است به کبودی دور چشم دامن بزند.

درمان

از آنجا که عوامل مختلفی باعث تیرگی دور چشم‌ها می‌شوند لازم است قبل از درمان علت یا علل اصلی مشخص شود. لازم است پلک بیمار با لامپ وود Wood Light معاینه شود تا مشخص شود که پیگمانتاسیون اپیدرم نیز وجود دارد یا خیر.

اگر مشکل اصلی بیمار پیگمانتاسیون اپیدرم باشد قدم اول درمان، استفاده از کرم‌های روشن کننده ‌است. مکانیسم‌ اثر کرم‌های روشن کننده مهار فعالیت آنزیم تیروزیناز و کاهش ملانین در اپیدرم است. هیدروکینون رایج‌ترین کرم روشن کننده مورد مصرف در دنیا است. اثرات درمانی هیدروکینون حدوداً ۶ هفته پس از شروع درمان ظاهر می‌شود و طول درمان ۳ ماه تا یک سال است. می‌توان ابتدا از فرمول Kligman (ترکیب هیدروکینون، ترتینویین، دگزامتازون) استفاده کرد سپس برای کاهش تجمع ملانین در درم لیزر درمانی انجام داد. عوارض جانبی فرمول کلیگمن عبارت است از قرمزی، پوسته ریزی، درماتیت تماسی، تغییر رنگ ناخن و هیپرپیگمانتاسیون.

یکی دیگر از روش‌های درمانی لایه‌برداری شیمیایی یا پیلینگ است. برای این منظور از گلیکولیک اسید یا تری کلرواستیک اسید TCA و به ندرت از فنل استفاده می‌شود.

در اغلب موارد علت سیاهی دور چشم پیگمانتاسیون درم است نه اپیدرم. پیگمانتاسیون درم معمولاً با چند جلسه لیزر درمانی با استفاده از انواع لیزرهای Q-switched بهتر می‌شود.

اگر مشکل اصلی بیمار چین و چروک دور چشم و شلی پلک تحتانی باشد برای درمان از لیزرهای صاف کننده استفاده می‌شود. برای این منظور از لیزرهای ساینده یا غیر ساینده می‌توان بهره گرفت. معمولاً نتایج درمان با لیزر Co۲ فوق العاده است. عوارض این لیزر شامل اریتم طولانی، تغییرات پیگمانتاسیون در پوست‌های تیره، عفونت ‌و در موارد نادر اسکار است.

 بیمارانی که دوست ندارند دوره‌ی نقاهت طولانی لیزر Co۲ را تحمل کنند می‌توانند از لیزرهای غیر ساینده مانند Nd Yag ۱۰۶۴, NdYag ۱۳۲۰, Diode, IPL ,PDL و Erbium-glass۱۵۴۰ استفاده کنند. البته تأثیر این لیزرها به اندازه‌ی‌ لیزر Co۲ نیست. از لیزرهای فراکشنال هم می‌توان برای جوان‌سازی دور چشم‌ها و بهبود هاله‌ی سیاه دور چشم استفاده کرد. این لیزرها با نوسازی سریع اپیدرم باعث بهبودی ملاسما و لنتیگو و با گرم کردن درم و تحریک کلاژن‌سازی در آن موجب رفع چین و چروک‌ها می‌شوند.

در مواردی که چربی در زیر پوست پلک تحتانی تجمع یافته و موجب بیرون زدگی یا فتق چربی در پلک‌ها شده است می‌توان برای برداشتن چربی و پوست اضافی متوسل به جراحی بلفاروپلاستی شد. بلفاروپلاستی از روی پوست یا از داخل ملتحمه چشم انجام می‌شود.

اگر علت کبودی دور چشم‌ها رویت عروق زیر پوست یا عضله‌ی اربیکولاریس چشم از ورای پوست نازک پلک باشد با تزریق فیلر می‌توان عروق زیر پلک را پوشاند و هاله‌ی سیاه دور چشم را بر طرف کرد.

بهترین فیلر برای زیر چشم‌ چربی است زیرا از بدن خود شخص تهیه می‌شود و باعث تحریک سیستم ایمنی و یا تشکیل گرانولوم نمی‌شود و سرطان‌زا هم نیست. ماندگاری چربی در این ناحیه طولانی و حتی‌ دائمی است. خطرناک‌ترین عارضه‌ی تزریق فیلر در اطراف چشم آمبولی است که البته با رعایت تکنیک ‌صحیح می‌توان مانع از بروز آن شد. اصولاً تزریق فیلر در اطراف چشم نیاز به مهارت زیاد دارد زیرا اگر خیلی سطحی تزریق شود قابل دید یا قابل لمس خواهد شد (اصطلاحاً نمای نخود و لوبیا) و اگر خیلی عمقی تزریق شود مشکل بیمار حل نخواهد شد.

دکتر تورج مکرمی-پوست