دلایل بی حسی دست و پا + درمان

دلایل بی حسی دست و پا + درمان

بی حسی دست و پا را تقریبا هر کسی در زندگی تجربه می‌کند. علت بی حسی دست و پا می‌تواند بسیار ساده بوده، مثل اینکه روی دستتان خوابتان ببرد و یا ناشی از شرایط مزمن مانند دیابت یا سکته مغزی باشد.

بی حسی دست و پا، حسی رایج است که می‌تواند برای هر قسمت از بدن اتفاق بیافتد. عموما این بی حسی یا مورمور شدن در دست، پا و بازو حس می‌شود. علل زیادی می‌توانند منجر به بی حسی و مورمور شدن شوند، مثل نشستن طولانی مدت روی پا. اما اگر این بی حسی ادامه دار است و هیچ دلیل واضحی برای آن نمی‌یابید، ممکن است نشانه‌ی بیماری یا جراحت باشد؛ مثلا اسکلوروز چندگانه. هرچه که هست درمان آن به تشخیص بیماری بستگی دارد. در ادامه بیشتر به علل بی حسی دست و پا و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

علت بی حسی دست و پا

۱. بیماری ام اس

درحالی‌که ام اس، تنها بیماری نیست که به بی حسی دست و پا منجر می‌شود، بیماری ام اس، معمولا اولین چیزی است که فرد به آن فکر می‌کند، مگر آنکه نشانه‌های آشکاری از شرایط دیگر ببیند. دکتر مایکل پولیدفکیس، متخصص اعصاب و عصب شناس در مرکز پزشکی جانز هاپکینز در بالتیمور، می‌گوید: «طبیعتا فرد مبتلا به ام اس، با روبرو شدن با بی حسی با خود می‌گوید پاهایم بی حس شده، حتما بخاطر ام اس است؛ و بیشتر اوقات درست حدس زده است.»

طبق گفته نانسی نیلن، متخصص مغز و اعصاب در بیمارستان نیویورک، اگر علت بی حسی دست و پا بیماری ام اس باشد، این احساس اغلب در عرض چند روز در قسمت‌های دیگر پا پخش می‌شود. یکی دیگر از نشانه‌هایی که به شما می‌گوید دلیل بی حسی ام اس است، این است که شما در همان ناحیه که بی حس است و یا در پای مخالف احساس ضعف می‌کنید. دکتر نیلن می‌گوید: «افراد مبتلا به ام اس، ممکن است یک طرف بدنشان بی حسی بیشتری داشته باشد و طرف دیگر ضعف بیشتر.»

برای تشخیص، اغلب پزشک با آزمایشات فیزیکی، واکنش شما نسبت به لرزش و تغییرات دمایی را اندازه گیری می‌کند. برخی علائم به پزشک کمک می‌کند که به احتمالات دیگری به جز ام اس فکر کند، نیلن می‌گوید: «اغلب محل بی حسی در دست و پا کمک کننده است، چرا که بی حسی در ام اس همیشه در یک ناحیه اتفاق نمی‌افتد. همچنین در ام اس، درد و بی حسی با پوشیدن کفشی خاص یا فشار بر روی ناحیه تغییری حس نمی‌شود.»

۲. بی حسی بعد از زایمان و در طول بارداری

درد و بی حسی در طول بارداری، زمانی که تونل کارپال در مچ دست متورم می‌شوند، آغاز می‌شود. (تونل کارپال لوله‌ای است که اعصاب وارد شونده به انگشتان از آن می‌گذرند) تورم در طول بارداری کاملا طبیعی است. فشار حاصل از ورم تونل کارپال باعث ایجاد بی حسی، مورمور شدن، سوزش و درد در انگشتان و دست می‌شود و اغلب به سمت بازو حرکت می‌کند.

پزشک شما احتمالا با تزریق کورتیزون (تزریق کورتیزون برای مادران شیرده ایمن است) و یا پوشیدن مچ بند به تسکین درد شما کمک می‌کند. در صورتی که درد، زندگی روزمره و خواب شما را مختل کرد به پزشک مراجعه کنید، اما توجه داشته باشید که تجربه بی حسی در دست و پا در طول و بعد از بارداری کاملا طبیعی است.

۳. دیابت

طبق گفته‌ی کلینیک مایو، بیش از نیمی از افراد مبتلا به دیابت انواع نوروپاتی یا از دست دادن عملکرد اعصاب را تجربه می‌کنند. شایع‌ترین نوع نوروپاتی در افراد دیابتی، نوروپاتی محیطی (به معنی التهاب چندین عصب محیطی مختلف) است که موجب بی حسی و مورمور شدن در دست و پا می‌شود.

۴. بی حسی دست و پا و کمبود مواد مغذی

کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد مغذی موجب نوروپاتی محیطی می‌شود. شایع‌ترین کمبود، به گفته‌ی پولیدفکیس، ویتامین B۱۲ است که اگر درافراد مبتلا به ام اس اتفاق بیافتد می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

۵. مشکل تیروئید

به گفته‌ی پولیدفکیس، کم کاری تیروئید نیز می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود: «بسیاری از افراد مبتلا به دیابت به نوروپاتی محیطی مبتلا هستند و همراهی آن با مشکلات تیروئید می‌تواند موجب علائم بی حسی در پا شود.»

۶. مصرف الکل

دکتر پولیدفکیس می‌گوید: «الکل یکی از مهم‌ترین نوروپاتی محیطی است، اگر چه لازم است فرد مصرف بالایی داشته باشد تا الکل را علت بی حسی دست و پا در نظر بگیریم. مصرف الکل، حداقل ۲ یا ۴ بار در روز می‌تواند شما را در معرض خطر نوروپاتی قرار دهد.»

۷. مشکلات قلبی و عروقی

برخی مشکلات قلبی عروقی منجر به نوروپاتی محیطی می‌شود، اگرچه ممکن است که این مشکلات به تنهایی عامل بی حسی نباشند؛ اگر کسی به مبتلا دیابت مرزی، فشار خون و کلسترول بالا باشد و دخانیات مصرف کند، احتمال ابتلا به نوروپاتی محیطی در آن شخص بالا می‌رود.

۸. مشکلات نخاعی

به گفته‌ی دکتر پولیدفکیس برخی از مشکلات مربوط به ستون فقرات می‌تواند منجر به بی حسی در پا‌ها شود. مهم‌ترین آن‌ها بیماری ام اس است که ضایعه‌ای در نخاع ایجاد می‌کند، اما بسیار مهم است که عوامل مختلف و بالقوه را در نظر داشته باشید.

۹. اعصاب پیچ خورده

هنگامی که عصب تیبالی – که احساس را در ناحیه انتهایی پا فراهم می‌کند – تحت فشار قرار می‌گیرد، سندروم تونل ترسال اتفاق می‌افتد. این اتفاق می‌تواند به دلیل تورم مچ پا یا بیماری‌هایی مانند دیابت و آرتروز که موجب ورم می‌شوند، پای صاف، تاندون ورم کرده، واریس و … رخ دهد.

۱۰. کفش نامناسب

گاهی اوقات، علت بی حسی دست و پا بسیار ساده است؛ کفش نامناسب که بیش از حد تنگ باشد و موجب بی حسی در پا‌ها شود.

۱۱. سندروم Guillain-Barre

این سندروم نوعی اختلال است که سیستم ایمنی بدن به بخشی از اعصاب محیطی حمله می‌کنند. علائم اولیه آن شامل ضعف ماهیچه‌ها و احساس مورمو شدن در پاهاست، که به مرور به قسمت‌های فوقانی و بازو‌ها سرایت می‌کند.

۱۲. سکته مغزی

در برخی موارد، بی حسی ناگهانی در یک بازو و یا یک پا، نشانه‌ی سکته مغزی است. ممکن است علائم دیگری نیز همزمان اتفاق بیافتند، برای مثال سختی در صحبت کردن و درک، فلج بخشی از صورت، بازو یا پا، مشکلات دیداری، سردرد و غیره.

شرایط و مشکلات زیادی هستند که ممکن است موجب بی حسی دست و پا و سرگیجه شود. علت آن می‌تواند بسیار ساده باشد، کم خونی یا کمبود آهن، اما گاهی ممکن سات به دلایلی مانند سکته مغزی، عفونت گوش میانی، عوارض جانبی دارو، اختلال اضطراب تعمیم یافته، کمبود آب، پنیک اتک، دیابت نوع ۲، اختلال در ضربان قلب، کریپتوکوکوس و … باشد؛ بنابراین لازم است اگر بی حسی ادامه دار بود و همزمان سرگیجه نیز احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید.

درمان بی حسی دست و پا

درمان بی حسی دست و پا به طور کلی به علت بی حسی دست و پا بستگی دارد. درمان دارویی برای بی حسی‌های طولانی مدت ممکن است شامل دارو‌های ضد افسردگی، Corticosteroids)کورتیکواستروئید) یا Gabapentin )گاباپنتین) و pregabalin )پرگابالین) باشد.

درمان بی حسی دست و پا

اما برخی درمان‌های خانگی هم می‌توانند به کاهش احساس بی حسی در دست و پا کمک کند؛ از جمله:

استراحت

قراردادن یخ روی ناحیه

گرما

ماساژدرمانی

ورزش

ابزار‌های پشتیبانی کننده مانند مچ بند

حمام نمک

روش‌های روانی برای کاهش اضطراب

خواب

رژیم غذایی مناسب

کاهش مصرف الکل

رفلکسولوژی

بایوفیدبک

مراقبه مایندفولنس

سخن پایانی

بی حسی در دست و پا یک اختلال رایج است، اگرچه ممکن است علامت بیماری مزمنی باشد، اما گاهی نیز هیچ دلیل پزشکی خاصی پشت آن نیست. هرکسی که بی حسی را تجربه می‌کند، اگر دلیل خاصی برایش ندارد، مداوم و مکرر است، دردناک و آزاردهنده است یا علائم دیگری به همراه دارد، لازم است به پزشک مراجعه کند.

دکتر نادر اسدالهی